Προτάσεις για το πώς ο Ν. 4982/2022 θα γίνει ένα πραγματικό εργαλείο ανάπτυξης για τα Επιχειρηματικά Πάρκα, έκανε ο Project Manager του Νέου Επιχειρηματικού Πάρκου Χανίων κ. Νίκος Μουντάκης, στο πλαίσιο της παρουσίασής του στο 2ο  Πανελλήνιο Συνέδριο Επιχειρήσεων Βιομηχανικών Περιοχών.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, τα Επιχειρηματικά Πάρκα αποτελούν βασικό μοχλό ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, αλλά και πεδίο σημαντικών προκλήσεων για επενδυτές και επιχειρήσεις. Παρά τη σταδιακή βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και την ψήφιση του Ν. 4982/2022, η αποδοχή τους από την αγορά παραμένει επιφυλακτική για σειρά λόγων τους οποίους εξήγησε αναλυτικά.

Κατέθεσε δε σειρά επίκαιρων προτάσεων προκειμένου ο Ν. 4982/2022, ο οποίος  αποτελεί ήδη μια σημαντική βάση, να βελτιωθεί ώστε να ενισχυθεί ουσιαστικά η ανάπτυξη νέων Επιχειρηματικών Πάρκων: Ανάμεσα στις προτάσεις αυτές, η αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανονιστικών αποφάσεων, η δημιουργία One-stop-shop σε εθνικό επίπεδο για άδειες, έλεγχο υποδομών και αδειοδότηση δραστηριοτήτων στο πάρκο, η ενίσχυση των οικονομικών και φορολογικών κινήτρων, η προτυποποίηση και εγγύηση της ποιότητας υποδομών, η διαφάνεια και προβολή.

Επενδυτικό Κλίμα στην Ελλάδα για Οργανωμένα Πάρκα

Αναλυτικότερα αναφερόμενος στο Επενδυτικό Κλίμα στην Ελλάδα για τα Οργανωμένα Πάρκα, ο κ. Μουντάκης, επεσήμανε ότι:

• Η Ελλάδα παραμένει παραδοσιακά μια χώρα όπου η φιλοσοφία των οργανωμένων επιχειρηματικών υποδοχέων δεν είναι βαθιά ριζωμένη.
• Οι επιχειρήσεις συχνά προτιμούν αυτοσχέδιες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή υπαίθριους χώρους χωρίς πλήρη υποδομή, λόγω γραφειοκρατίας και έλλειψης θεσμικής στήριξης.
• Ωστόσο, μεγαλύτερες επιχειρήσεις, ξένοι επενδυτές και εξαγωγικές εταιρείες δείχνουν θετική διάθεση σε οργανωμένα πάρκα, εφόσον υπάρχει σαφές business case και υψηλού επιπέδου υποδομή.
• Η Διοίκηση του  Επιχειρηματικού Πάρκου Χανίων, με βάση μελέτες του Επιμελητηρίου Χανίων που δείχνουν ένα δείγμα 150 επιχειρήσεων που δυνητικά θα ήθελαν να εγκατασταθούν, είναι ανοικτή και συζητά σχετικές προτάσεις που έχουν ήδη γίνει. Επίσης συζητά ενδεχόμενη αναθεώρηση του πολεοδομικού κανονισμού και του ρυμοτομικού σχεδίου, όπως επίσης και την εξέταση της παραχώρησης ή μη των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων που ενδεχομένως μειώνει την αξία του επενδυτικού σχεδίου.
• Θα αναθεωρήσουμε πάντως και τον Κανονισμό λειτουργίας με το νέο νόμο μόλις αδειοδοτηθούμε με τη διαπιστωτική πράξη.

Παράγοντες που επηρεάζουν την υποδοχή

Θετικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσέλκυση των επενδυτών είναι:

• Σαφής επιχειρηματικό πλάνο & Return Of Investment: Οι επενδυτές ενδιαφέρονται για σαφή σχέδια απόδοσης και πλήρη οικονομικά μοντέλα.
• Υποδομές υψηλού επιπέδου: Logistics, ενέργεια (ιδιαίτερα ΑΠΕ), δίκτυα ICT, πράσινες υποδομές.
• Στρατηγική τοποθεσία: Κοντά λιμένες, αεροδρόμια ή κύριους οδικούς άξονες.
• Φορολογικά κίνητρα ή επιδοτήσεις: ΕΣΠΑ, Recovery Fund, αναπτυξιακά κίνητρα που μειώνουν το αρχικό ρίσκο.

Αρνητικοί παράγοντες που καταγράφονται είναι:

• Γραφειοκρατία & αβεβαιότητα: Ακόμη και αν το πάρκο είναι οργανωμένο, η έλλειψη σταθερού κανονιστικού πλαισίου αποθαρρύνει.
• Μικρή εμβέλεια αγοράς: Οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορεί να μην έχουν άμεση ανάγκη για μεγάλες βιομηχανικές ή τεχνολογικές υποδομές.
• Έλλειψη παραδειγμάτων επιτυχημένων πάρκων: Η περιορισμένη εμπειρία δυσχεραίνει την αποδοχή και την εμπιστοσύνη.

Βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την συμπεριφορά επενδυτών / επιχειρήσεων είναι:

• Μεγάλες επιχειρήσεις και ξένοι επενδυτές: Προσεγγίζουν τέτοιες προσπάθειες με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, ειδικά αν υπάρχει στρατηγική συνεργασία με Δημόσιο ή εγγυήσεις υποδομών.
• Μικρομεσαίες επιχειρήσεις: Συχνά επιφυλακτικές, χρειάζονται οικονομικά κίνητρα, εύκολη πρόσβαση και χαμηλό ρίσκο.
• Startups / τεχνολογικές εταιρείες: Τείνουν να ενδιαφέρονται για κοινόχρηστους χώρους με υποδομές ICT, co-working και πρόσβαση σε clusters/πανεπιστήμια. Ήδη στην Δυτική Αττική και τη Θεσσαλονίκη μιλάμε για τις νέες επενδύσεις. Εμείς στη Κρήτη με τη λειτουργία του νέου αεροδρομίου στο Ηράκλειο το 2027-2028 αλλά και του ΒΟΑΚ στο τέλος της δεκαετίας θα έχουμε από τη μία 15 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως σε βάθος χρόνων από 5 τώρα, από την άλλη ασφαλείς μετακινήσεις. Σίγουρα θα τεθεί και το θέμα της σύνδεσης του νέου ΒΟΑΚ με το Πάρκο από την πλευρά που αυτό συνδέεται τώρα με την παλιά Εθνική Οδό. Προς το παρόν μέσα στο 2026 η Περιφέρεια θα προκηρύξει και ελπίζουμε θα φτάσει το έργο της παράκαμψης του οικισμού που οδηγεί στο Πάρκο.

Στρατηγικές για αυξημένη αποδοχή που προτείνονται:

1. Σαφή ROI & επικοινωνία: Παρουσίαση οικονομικού μοντέλου με χρονικό ορίζοντα απόσβεσης, κόστος ανά τετραγωνικό και ευκαιρίες συνεργασιών.
2. Σταθερό θεσμικό πλαίσιο: Συμφωνίες με Δήμο/Περιφέρεια ή «one-stop-shop» για άδειες.
3. Στοχευμένα incentives: Φορολογικά και επιδοτικά εργαλεία για τους πρώτους επενδυτές ώστε να δημιουργηθεί «καταλύτης».
4. Πρότυπες υποδομές & βιωσιμότητα: Εγγυημένη ενέργεια, fiber, parking, πράσινες ζώνες.
5. Δημιουργία clusters / κοινοτήτων: Προσέλκυση επιχειρήσεων με αλληλεπιδράσεις που ενισχύουν το δίκτυο συνεργασιών. Ήδη χωροταξικά έχει επιτευχθεί αυτό π.χ με την τοποθέτηση των επιχειρήσεων που έχουν περισσότερα απόβλητα κοντά στις εγκαταστάσεις του βιολογικού κ.ο.κ.

Συμπέρασμα:

• Η υποδοχή είναι θετική στην τοπική οικονομία και επιφυλακτική αλλά θετική, κυρίως για επενδύσεις υψηλού επιπέδου και εξαγωγικές/ξένες επιχειρήσεις.
• Η επιτυχία απαιτεί συνδυασμό σταθερού θεσμικού πλαισίου, υψηλής ποιότητας υποδομών, οικονομικών κινήτρων και προβολής οφέλους, ώστε να ξεπεραστεί η ελληνική «κουλτούρα χαμηλής οργάνωσης» των επιχειρηματικών πάρκων.

SWOT Analysis:

Strengths:

• Στρατηγική τοποθεσία (gateway EU/Balkans/Middle East)
• Χαμηλότερο κόστος εργασίας
• Πρόσβαση σε EU & εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία
• Οργάνωση υποδομών
• Προοπτική για logistics & εξαγωγές

Weaknesses:

• Πολυπλοκότητα αδειοδοτήσεων
• Υψηλό αρχικό κόστος υποδομών
• Περιορισμένη διαθεσιμότητα εξειδικευμένου προσωπικού
• Αβεβαιότητα φορολογικού & κανονιστικού πλαισίου

Opportunities:

• Ανάπτυξη logistics λόγω e-commerce
• Προσέλκυση FDI
• Δημιουργία clusters (green energy, tech, agri-food)
• Συνεργασία με πανεπιστήμια & ερευνητικά κέντρα
• EU Green Deal incentives

Threats:

• Αντίσταση τοπικών κοινωνιών
• Οικονομική αβεβαιότητα
• Υψηλό κόστος ενέργειας
• Καθυστερήσεις υποδομών
• Γεωπολιτική αστάθεια

Το θεσμικό πλαίσιο 4982/22 συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων  Πάρκων και των σχετικών επενδύσεων?

Σύμφωνα με τον κ. Μουντάκη, το θεσμικό πλαίσιο του Ν. 4982/2022 για τα Επιχειρηματικά Πάρκα στην Ελλάδα εισάγει σημαντικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανάπτυξης νέων πάρκων και των σχετικών επενδύσεων. Η εφαρμογή του όπως και όλων των νόμων εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα των κανονιστικών αποφάσεων που το συνοδεύουν αλλά κυρίως για μένα από την πολιτική βούληση.

Θετικά Στοιχεία του Ν. 4982/2022 είναι:

• Απλοποίηση Διαδικασιών: Η δημιουργία ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου για τα Επιχειρηματικά Πάρκα επιτρέπει την ταχύτερη και πιο διαφανή αδειοδότηση, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις.
• Κίνητρα για Επενδύσεις: Η δυνατότητα χορήγησης κινήτρων για την ίδρυση Επιχειρηματικών Πάρκων και την εγκατάσταση επιχειρήσεων εντός αυτών ενισχύει την ελκυστικότητα των πάρκων για επενδυτές.
• Ειδικά Καθεστώτα: Η δυνατότητα χαρακτηρισμού ενός Επιχειρηματικού Πάρκου ως "Οικολογικό" προάγει την αειφορία και την περιβαλλοντική υπευθυνότητα.

Προκλήσεις και Περιορισμοί είναι:

• Εφαρμογή Κανονιστικών Αποφάσεων: Η αποτελεσματικότητα του νόμου εξαρτάται από την εφαρμογή των κανονιστικών αποφάσεων που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότηση του νόμου. Ενδεικτικά, έχουν εκδοθεί αποφάσεις για τον καθορισμό του τύπου και περιεχομένου της βεβαίωσης συμβατότητας δραστηριότητας, την εποπτεία και έλεγχο των Επιχειρηματικών Πάρκων, καθώς και για την ανάπτυξη και λειτουργία τους.
• Συντονισμός και Υποδομές: Η επιτυχία των Επιχειρηματικών Πάρκων απαιτεί συντονισμό μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, καθώς και την ανάπτυξη υποδομών υψηλής ποιότητας.

Ο Ν. 4982/2022 παρέχει ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη Επιχειρηματικών Πάρκων στην Ελλάδα. Η πραγματική του αξία θα φανεί στην πράξη, ανάλογα με την αποτελεσματικότητα εφαρμογής των κανονιστικών αποφάσεων και την ικανότητα των αρμόδιων φορέων να υλοποιήσουν το πλαίσιο αυτό με συνέπεια και ταχύτητα.

Προτάσεις βελτίωσης: Τι θα μπορούσε/πρέπει να διορθωθεί;

Με βάση την ανάλυση του Ν. 4982/2022 και την ελληνική πραγματικότητα, υπάρχουν ορισμένα σημεία όπου το πλαίσιο θα μπορούσε ή πρέπει να βελτιωθεί ώστε να ενισχυθεί ουσιαστικά η ανάπτυξη νέων Επιχειρηματικών Πάρκων:

Αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανονιστικών αποφάσεων

Τα θεσμικά εργαλεία υπάρχουν, αλλά η καθυστέρηση στην έκδοση και εφαρμογή των αποφάσεων μειώνει την αξιοπιστία του πλαισίου.

Πρόταση: Προθεσμίες για έκδοση κανονιστικών αποφάσεων και σαφείς κανόνες εφαρμογής, με μηχανισμό παρακολούθησης και κυρώσεις για καθυστερήσεις.

Συντονισμός δημοσίου και ιδιωτικού τομέα

Οι δημόσιοι φορείς, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι πρέπει να λειτουργούν ως ενιαίος κόμβος υποστήριξης επενδύσεων, αντί για πολλαπλά, ανεξάρτητα στάδια.

Πρόταση: One-stop-shop σε εθνικό επίπεδο για άδειες, έλεγχο υποδομών και αδειοδότηση δραστηριοτήτων στο πάρκο.

Ενίσχυση των οικονομικών και φορολογικών κινήτρων

Τα κίνητρα είναι γενικά, δεν προσαρμόζονται στις πραγματικές ανάγκες επενδυτών (π.χ. clusters, startups, εξαγωγικές επιχειρήσεις).

Πρόταση:

• Στοχευμένα φορολογικά και επενδυτικά κίνητρα για τους πρώτους επενδυτές (“anchor tenants”)
• Ειδικά προγράμματα για βιώσιμα πάρκα ή τεχνολογικές δραστηριότητες.

Προτυποποίηση και εγγύηση ποιότητας υποδομών

Υπάρχει κίνδυνος εγκατάστασης πάρκων με ανομοιογενείς υποδομές και χαμηλή ποιότητα.

Πρόταση: Καθορισμός ελάχιστων τεχνικών προδιαγραφών για δρόμους, ενέργεια, δίκτυα ICT, logistics και πράσινες ζώνες πριν την παραχώρηση εκτάσεων σε επενδυτές.

Διαφάνεια και προβολή

Η έλλειψη επιτυχημένων παραδειγμάτων μειώνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Πρόταση:

• Δημιουργία μητρώου πάρκων με πλήρη στοιχεία για αδειοδοτήσεις, υποδομές και διαθέσιμες εκτάσεις.
• Διαφημιστική και επενδυτική προώθηση για εξωστρεφείς επενδύσεις.

Ο Ν. 4982/2022 αποτελεί μια σημαντική βάση, αλλά χρειάζεται:

1. Ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανονιστικών αποφάσεων.
2. One-stop-shop για διαφανείς διαδικασίες.
3. Στοχευμένα οικονομικά κίνητρα για επενδυτές.
4. Υποχρεωτική προτυποποίηση υποδομών.
5. Διαφάνεια και προώθηση για αύξηση εμπιστοσύνης στην αγορά.

Συμπεράσματα & Προτάσεις

• Η Ελλάδα έχει θεσμικό πλαίσιο και ευκαιρίες χρηματοδότησης
• Οι καθυστερήσεις είναι κυρίως γραφειοκρατικές & υποδομής
• Η αποδοχή από επενδυτές είναι θετική αλλά επιφυλακτική
• Ο Ν.4982/22 είναι εργαλείο, χρειάζεται εφαρμογή και βελτιώσεις
• Στρατηγική: συντονισμός, υποδομές, κίνητρα, διαφάνεια

Με αυτές τις βελτιώσεις, το θεσμικό πλαίσιο θα γίνει πραγματικά εργαλείο ανάπτυξης και όχι απλώς κανονιστική δήλωση.